تبدیل مناطق آزاد از وارد کننده به صادر کننده/مناطق آزاد پایلوت طرح های مهم کشور/حرکت صحیح در مناطق آزاد/ضرورت آشنایی رهبری و نمایندگان مجلس با تحولات مناطق آزاد/شرایط ویژه چابهار برای تحول/ضرورت جذب سرمایه خارجی/اهمیت کشتیرانی/اهمیت نیروی دریایی/روایات پیامبر در باره ثواب جهاد در دریا/نقش دریا در جهانی کردن فرهنگ و تجارت/منطقه آزاد انزلی/ مناطق آزاد ارس و ماکو/مناطق آزاد،نقطه اتصال با کشور ای همسایه/سختی ایجاد در روابط سیاسی و آسانی به هم زدن آن/نگاه سود جویان به ایران در روابط گذشته/ایران،موجب امنیت کل منطقه/اهمیت ارتباطات با دنیا/رسالت های مناطق آزاد/اهمیت انسجام در مناطق آزاد/ضرورت روابط صمیمانه ادیان و مذاهب/حقوق شهروندی/تعهد دستگاه های اجرایی به مفاد حقوق شهروندی/مناطق آزاد و نزدیکی اقوام،فرهنگ ها و مذاهب/منافع مناطق آزاد برای مردم محلی/نقش گردشگری در ایجاد اشتغال/ضرورت ایجاد امکانات و کاهش سخت گیری ها برای جذب بیشتر گردشگری/گردشگری حلال/ضرورت جذب گردشگران مسلمان به کشور/ابعاد اقتصادی،اجتماعی،سیاسی و امنیت ملی اشتغال/روند تأخیری در ورود به بازار کار/فضای پا برجام در مناطق آزاد/کار عظیم و بی نظیر برجام در تاریخ کشور/اهمیت لغو قطعنامه های شورای امنیت/با نبودن حل مسئله پی ام دی/اهمیت حل مسئله پی ام دی/منافع جناحی مانع اذعان به عظمت کار برجام/محاصره اقتصادی ایران قبل از برجام/برداشتن سایه جنگ از سر کشور با برجام/اذعان رئیس جمهور فرانسه به قطعی بودن حمله نظامی به ایران/ایجاد شعب بانک های خارجی در مناطق آزاد/ روابط کارگزاری با بانک های دنیا/ایجاد زنجیره در تولید و فروش و .../عدم اطمینان به استمرار ،از مشکلات صادرات/ضرورت وارد شدن به زنجیره خودروسازی و هواپیمای سازی دنیا/توانایی ایران برای تولید قطعات هواپیماهای معروف/رکورد مسکن/صادرات مصالح ساختمانی/اجرای پروژه های ساختمانی در کشورهای همسایه/رشد بخش معدن/توجه به محیط زیست در توسعه صنایع/حفظ جنگل حرا/جاده بندر عباس به قشم/کاشت نهال برای گسترش صنایع چوب/توجه به توسعه پایدار/تأثیر بر تولید اشتغال
بسم الله الرحمن الرحیم
من از آقای مهندس ترکان خیلی تشکر می‌کنم و هم از مسئولین محترم تمامی هفت منطقه‌ای که به طور مختصر گزارش دادند. من می-دانم اگر می‌خواستید به تفصیل گزارش کارهای یک ساله خودتان را بدهید حتماً پیش از یک ساعت وقت لازم بود برای اینکه توضیح بدهید. این وقت فشرده شد و شما به طور اختصار بیان کردید.
جمله‌ای که می‌توانم بگویم این است که من الان این طور قضاوت می‌کنم که آن اهدافی که ما از روز اول یعنی چهار سال پیش در فروردین 93 دنبال می‌کردیم وقتی این بحث را در اولین جلسه شروع و آغاز کردیم که مناطق آزاد از حالتی که مرکزی باشد که وارد کننده یک سری اجناس و کالا برای مسافر باشد یا یک سری ماشین لوکس را به قیمت ارزان تر وارد کند به مراکز مهم صادراتی تبدیل بشود و در نهایت اینکه مناطق آزاد به پایلوت همه طرح‌های مهمی که ما به تجربه نیاز داریم تبدیل بشود و در مناطق آزاد اجرا کنیم و به صورت پایلوت تجربه کنیم و آن مبنایی بشود برای اینکه آن طرح را در سطح کشور گسترش بدهیم؛ هم در بخش اقتصادی این طور است و هم در بخش علمی، فرهنگی و تکنولوژی هم می‌تواند در همین مسیر باشد.
الان گزارشی که من شنیدم احساس من این است که حرکت ما در این مدت سه سال و نیم حرکت درستی بوده است و ما در مسیر صحیحی قرار گرفته‌ایم و کاملاً مسیر ما از آنچه در گذشته بوده تغییر کرده است. به همین دلیل حتماً مجلس از تحولی که در مناطق آزاد پیش آمده است مطلع نیست و شما نیاز است که گزارشاتی را برای نمایندگان مجلس تهیه کنید چون اگر نمایندگان مجلس کاملاً مطلع بشوند حمایت می‌کنند. همین تغییراتی هم که در قانون برنامه دادند به خاطر تصوراتی است که نسبت به منطقه آزاد دارند. البته این مسائل خیلی مهم نیست و از نظر من مشکل ایجاد نمی‌کند، بعدها هم می‌شود دوباره تغییر داد، اگر ما لازم دیدیم و هم لازم است که مقام معظم رهبری از شرایط جدید مناطق آزاد مطلع بشوند؛ یعنی آقای مهندس ترکان گزارشی را نه خیلی مفصل بلکه گزارش فشرده و مختصری تهیه کنند و حتماً خدمت ایشان ارائه بشود. من هم گزارشی را در اولین ملاقاتی که با ایشان خواهم داشت به ایشان خواهم داد. به نظر من در مجموع افتخار آمیز است کاری که الان مناطق آزاد ما دارند انجام
می‌دهند، یک تحول بزرگ است. نه اینکه ما به این تحول قانع باشیم و نخواهیم که قدم‌های بعدی برداشته بشود اما قدم‌هایی که برداشته شده است بسیار جالب توجه است.
برخی از مناطق آزاد ما شرایط کاملاً ویژه ای دارند مثلاً چابهار به نظر من یک نقطه تحول بزرگ در آینده خواهد بود. چابهار با تمام مناطق آزاد متفاوت خواهد بود. چابهار استعداد ویژه‌ای دارد. منطقه بسیار مهمی است، تنها منطقه آزادی است که در کنار اقیانوس است. منطقه دیگری که در کنار اقیانوس باشد نداریم، استعداد فراوانی برای تحول دارد و ما باید سرمایه گذاری زیادی در آنجا بکنیم.
سرمایه خارجی را جذب کنیم و سرمایه خارجی هم به نظر من جذب خواهد شد؛ یعنی همین کاری که الان در تحول ظرفیت بندر در بندر شهید بهشتی انجام می‌شود و اگر راه‌آهن آن راه اندازی بشود به نظر من تحول بزرگی هم برای کل سیستان و بلوچستان و هم برای چابهار خواهد بود که چابهار ویژگی خاص خودش را دارد. در کل مناطق آزاد ما در منطقه جنوب حالا چه چابهار، چه قشم و کیش و اروند تمامی چهار منطقه اهمیت‌شان این است که به آب های آزاد متصل هستند و می‌توانند با تمام دنیا در ارتباط باشند.
کشتیرانی مهم‌ترین مسئله است. از لحاظ استراتژیک هم در دنیا مهم‌ترین مسئله است. الان کشورهایی که ابر قدرت هستند بدون نیروی دریایی امکان ابرقدرت شدن وجود ندارد. با نیروی دریایی است که این امکان را فراهم می‌کند که از این طرف دنیا به آن طرف رفت و اجازه‌ای هم نمی‌خواهد چون آب های آزاد بین المللی است. این ناوهای هواپیمابر واقعاً یک شهر است و حدود 10 – 15 طبقه ناوهای هواپیمابر است. آن همه اتاق، تشکیلات و تعمیرات و آسانسورهایی که این همه هواپیماهای جنگنده را برای تعمیر به پایین در طبقات مختلف می‌برد و بالا می‌آورد. به معنی واقعی کلمه حدود هفت هزار نفر، هشت هزار نفر، ده هزار نفر داخل آن زندگی می‌کنند و پرسنل مستقر هستند.
دریا بسیار مهم است و وقتی انسان به روایاتی از پیغمبر اسلام برمی‌گردد که ایشان می‌فرماید: جهاد در دریا با جهاد در زمین چقدر فرق می‌کند. در روایت داریم که ثواب جهاد در دریا ده برابر یا در بعضی از روایات ده‌ها برابر نسبت به جهاد روی زمین است. هم به خاطر سختی در دریا که سختی ها و مشکلات خودش را دارد و هم به خاطر اهمیت مسئله دریا.
اگر فرهنگ و تجارت ما بخواهد جهانی شود اصلاً بدون دریا امکان پذیر نیست و این نعمت بزرگی است که خداوند به ما داده است. این همه سواحل جنوب ما از خرمشهر شروع می‌شود و تا گوادر ادامه دارد. این منطقة وسیع و بزرگ با این همه جزایر غنی ای که ما داریم بسیار مهم است و اهمیت دارد.
یکی از مناطق آزاد ما در شمال هم به آب متصل و کنار آب است. انزلی الان این گونه است و همین پست اسکله‌هایی که امروز دو مورد آن افتتاح شد و بقیه را هم سرمایه گذار خصوصی اجرا می‌کند و حتماً از لحاظ تفریحی، تجاری و اقتصادی متحول خواهد شد و شرایط بسیار متحولی پیدا خواهد کرد.
دو منطقة دیگر هم مثل ارس و ماکو شرایط متفاوت دارند، اما آنها هم سر مرز هستند و استعداد رشد دارند. آقای ترکان بی حساب و کتاب تعریف نمی‌کند که از ارس خیلی تجلیل و تعریف کردند. باید برویم و از نزدیک مشاهده کنیم. ما ندیده حرف ایشان را قبول داریم. به هر حال ایشان محکم و قاطع می‌گوید، به نظرمن کار بزرگی انجام گرفته است.
ضمناً مناطق آزاد ما نقطة اتصال ما با کشورهای همسایه است؛ یعنی نحوة عملکرد ما از لحاط بین المللی و سیاسی بسیار مهم است. چون همه اینها به کشورهای همسایه متصل‌اند و لب مرز هستند و هیچ کدام داخل کشور نیست. حال داخل کشور مناطق ویژه داریم ولی مناطق آزاد سر مرز هستند. حتی بقیه مناطق هم که مورد نظر ماست آنها هم سر مرز هستند.
به هر حال روابط سیاسی ما با همسایگان خیلی مهم است، روابط سیاسی خیلی سخت ساخته می‌شود ولی به هم زدنش خیلی آسان است. مثل رفاقت دو انسان با یکدیگر است. شما اگر بخواهید رفاقت صمیمی درست کنید و اعتماد کنید چند سال طول می‌کشد؛ سال‌ها طول می‌کشد تا دو رفیق صمیمی شوید. شما الان می‌گویید رفیق من رفیق 30 – 50 ساله است. وقتی رفاقتی بلند مدت می‌شود دل شما قرص می‌شود و اعتماد می‌کنید، ولی رفاقت را می‌شود در یک لحظه با یک حرف و عمل بیخود و رفتار غلط به هم زد.
به هم زدن روابط با کشورها و همسایگان مخصوصاً همسایگان که بسیار اهمیت دارند آسان است. با چهار تا صحبت، موضع و رفتار بیخود روابط به هم می‌خورد ولی درست کردن آن خیلی مشکل است.
ما خیلی نمی‌خواهیم اینها را برای مردم توضیح دهیم؛ چون شاید خیلی قشنگ نباشد که بخواهیم برای مردم توضیح دهیم که روابط ما با کشورهای دیگر قبلاً چگونه بوده و به دولت و روابط ما چگونه نگاه
می‌کردند. آنهایی که با هم خیلی صمیمی بودند می‌خواستند جیب‌بری کنند و آنهایی هم که صمیمی نبودند کار خودشان را انجام می‌دادند.
امروز روابط ما به طور کامل متحول شده و این گفتنی و قابل بخش هم نیست. رؤسای کشورهایی هستند که به من نه یک بار بلکه چند بار گفتند که حضور شما در این منطقه و ایران باعث آرامش کل منطقه است. ما می‌دانیم شما که هستید منطقه آرام است و رفتار، تعقل و تجربه شما تأثیر گذار است.
حالا این را اگر بخواهیم به مردم بگوییم معنای دیگری پیدامی‌کند، به خاطر همین گفتنی نیست که در جوامع و پشت بلندگو و سخنرانی ها گفته شود. اینجا که جمع خصوصی است می‌توانیم این واقعیت را بگوییم که ارتباطات با دنیا بسیار مهم است.
ما می‌توانیم امنیت، تجارت و رفت و آمد بهتری داشته باشیم. دانشگاه‌ها، مراکز علمی، صادرات و واردات ما کاملاً متحول می‌شود و یکی از رسالت‌های مناطق آزاد در بخش دیپلماسی عمومی، تجاری و اقتصادی است. خیلی مهم است که روابط ما را با کشورهای همسایه روابط گرم‌تری کنند. این روابط باید در مقام عمل ایجاد شود، با حرف درست نمی‌شود و اینکه من بگویم روابط ما خوب و صمیمی است به درد نمی‌خورد. در مقام عمل باید این روابط را بسازیم.
مناطق آزاد می‌توانند در خارج سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند سرمایه و توریست را از خارج جذب کنند و می‌توانند ارتباط دانشگاهی و روابط علمی را راحت‌تر برقرار کنند. خیلی مهم است که ما بتوانیم از این نظر تحول بزرگی را شاهد باشیم.
نکتة دوم، در این مناطق آزاد که عمدتاً این حالت را دارند، شما باید انسجام داخلی را بیشتر کنید. الان در کیش، قشم و چابهار مذاهب مختلف داریم. هم شیعه و هم سنی داریم. مناطق آزاد باید این گره ها را محکم کند.
در کشور باید روابط صمیمی برادرانة درستی با همه ادیان و مذاهب داشته باشیم. این فاصله‌ای که بعضی‌ها دنبال می‌کنند، حال این طرف یا آن طرف، کاملاً نادرست و با منطق اسلام سازگار نیست. اساس اسلام این است که ما برادریم و همزیستی مسالمت آمیز داریم؛ در مذاهب که همه مسلمان و برادریم حتی اگر غیر مسلمان در کشور ما زندگی می‌کند.
یکی از اهداف واقعی حقوق شهروندی که منتشر شد این است که روشن کنیم و پای آن بایستیم. این شعار و تعارف نبوده است. ما این حقوق شهروندی را در معرض افکار عمومی و افکار حقوق دانان گذاشتیم و بعد هم که خواست منتشر شود، جلسات متعددی گذاشتیم و خود من وقت گذاشتم با حقوق دانان نشستم ماده به ماده و خط به خط با هم خواندیم، تصحیح و تکمیل و اصلاح کردیم و بعد این را به عنوان منشور منتشر کردیم و این چیزی است که می‌توانیم در اجرا و عمل دنبال آن باشیم. لااقل دستگاه‌های اجرایی همه به این منشور متعهد هستیم و این را ابلاغ کردیم و همه باید به این منشور عمل کنیم و حتماً قوای دیگر و دیگران هم در این زمینه به ما کمک می‌کنند. تردید ندارم اگر مشکل کوچکی هم باشد قابل حل و رفع است و باید به هم کمک کنیم و رو به جلو برویم.
پس مناطق آزاد از لحاظ فرهنگی باید مایة اتصال، نزدیکی و قرابت بین همه فرهنگ‌ها، اقوام، گروه‌های مختلف و مذاهب باشد و همه احساس کنند که در یک مملکت کنار هم زندگی می‌کنیم و بین اقوام و مذاهب هیچ فرقی نیست. این بسیار اهمیت دارد.
مردم محلی کنار مناطق آزاد و شهرهای اطراف هم باید احساس کنند که منطقه آزاد به نفع آنهاست. یعنی منطقه آزاد باید برای اطراف خودش نفع رسانی کند. هم برای استحکام خودش و هم این خیری که به هر صورتی حاصل می‌شود باید همسایگان هم از این خیر بهره مند شوند و استفاده کنند. ما باید این کار را انجام دهیم.
در مجموع آنچه در گزارش امروز شنیدیم تحول بزرگی صورت گرفته است. برای ما مسئلة گردشگری خیلی مهم است. این اشتغالی که آقا امسال فرمودند: تولید و اشتغال؛ یکی از راه‌های سریع اشتغال، گردشگری است. گردشگری به سرعت می‌تواند اشتغال فراوانی را درست کند. ما باید گردشگر جذب کنیم حال داخلی و خارجی فرق نمی‌کند. از داخل این همه به خارج سفر می‌کنند برای چه می‌روند دنبال چه هستند؟ ما باید اینها را در داخل برای آنها فراهم کنیم. آن آقایی که به کشور اروپایی یا همسایه، جنوب و غرب می‌رود برای چه می‌رود؟ ما باید آن امکانات تفریحی و گردشگری را فراهم کنیم. برخی از سخت-گیری‌های بیخود و بی جهت را باید کنار بگذاریم و در چارچوب منطق، فرهنگ و دین مان گردشگر را جذب کنیم.
به نظر من همان طور که غذای حلال که در دنیای اسلام برند است و حتی برخی از کشورها هستند که از این غذای حلال استقبال می‌کنند، مسلمان هم نیست ولی از غذای حلال می‌خواهد استفاده کند، گردشگری حلال هم باید یک برند شود.
این همه مسلمان و انسان‌های متدین داریم و در مالزی، اندونزی، کشورهای عربی و غیر عربی مسلمان و با خانواده‌اند و می‌خواهند محل گردشگری سالم و خوبی وجود داشته باشند. ما باید این مسائل را فراهم کنیم و اینها را جذب کنیم و غیر مسلمان ها را هم جذب کنیم. ما برای اینکه مردم بتوانند استراحت کنند مشکل چندانی نداریم. این همه آب و هوای متنوع، آثار فرهنگی مختلفی که در ایران وجود دارد و می‌تواند اینها را جذب و جلب کند.
بنابراین در بحث گردشگری مقداری کار کنیم به دلیل اینکه برای ما باعث اشتغال می‌شود و اساساً برای همیشه هدف اشتغال برای ما بسیار مهم است.
چیزی که در کشور ما از اول دولت به عنوان یک پیچیدگی می‌دیدیم و هنوز هم می‌بینیم حل مسئله اشتغال است و شوخی ندارد. مسئلة اشتغال اول اقتصادی بعد اجتماعی بعد سیاسی و بعد امنیت ملی می‌شود. بحث اشتغال شوخی بردار نیست. این همه جوان‌های بیکار داریم. به هر حال در خانواده‌ای یک یا دو بیکار است و این قابل تحمل نیست. ما روند تاخیری داشتیم، طرف جوان بود و می‌خواست مشغول کار شود، ما جذب کردیم و به دانشگاه بردیم، دانشگاه ملی نمی‌توانست به دانشگاه آزاد بردیم، آنجا نمی‌توانست به پیام نور و غیره بردیم. حال این تأخیر 4 – 5 ساله، بعد اینهاهمه فارغ التحصیل می‌شوند و ما باید بتوانیم اینها را اداره کنیم و این وظیفة دینی، شرعی، فرهنگی و انقلابی ماست و این بسیار مهم است. خواهش می‌کنم در زمینة اشتغال بیشتر فکر و کار کنید. همان طور که الان در سرمایه گذاری و صادرات فکر می‌کنید که کاملاً درست است باید در مسئله اشتغال هم فکر کنیم و بتوانیم تحول ایجاد کنیم.
یکی از نکاتی که در مناطق آزاد دنبال آن بودیم و الان هم دنبال آن هستیم فضای پسا برجام است. به هر حال ما الان نمی‌خواهیم پشت بلندگو راجع به برجام صحبت کنیم. چون برخی از جناح‌ها، دوست ندارند. کاری به تبلیغات و ... ندارم ولی برجام حادثة مهم تاریخی در تاریخ کشور ایران است. نه اینکه در این دولت و آن دولت، انقلاب یا قبل انقلاب با بعد انقلاب. شما در تاریخ ایران بروید، قبل از انقلاب پیدا کنید. چه موقع بوده که دولت ایران توانسته با شش قدرت بزرگ جهانی مذاکره کند و حق خودش را بگیرد؟ همه رژیم هایی که قبل انقلاب بوده اند و بعد انقلاب را هم نگاه کنید. کار عظیمی صورت گرفته است.
اصلاً در مسئله لغو قطعنامه‌های شورای امنیت هیچ وقت فرصت نشده و زمان مناسبی هم نبوده که این را برای مردم بازگو کنیم. ما بهترین کارشناس‌ها و متخصصین می‌نشستیم و می‌گفتیم این قطعنامه‌ها باید لغو شود و خصوصی به من گفتند اصرار نکن این کار شدنی نیست. بهترین کارشناس ها و دیپلمات های ما می‌گفتند این قدر فشار نیاور این کار شدنی نیست که یک مرتبه قطعنامه ها را لغو کنیم و دوستان و تیم مذاکره کنندة ما می‌دانند که از روز اول گفتم که خط قرمز اصلی من لغو این قطعنامه هاست. این باید لغو شود والا زیر بار هیچ توافقی نمی‌رویم. کار مهم و بزرگی انجام گرفته است.
پی ام دی که زیر بنای قطعنامه ها، تحریم، فشار و ... بود معنایش این بود که دنیا می‌گفت شما احتمالاً کار نظامی هسته ای کرده اید. حال ما می‌خواستیم بگوییم این گونه نیست، آنها یک سری اسناد و مدارک برای خودشان درست کرده بودند و مرتباً از ما سؤال می کردند و از ده سؤالی که می‌پرسیدند و جواب می دادیم به صد سؤال تبدیل می شد و صدسؤال را که جواب می‌دادیم به سیصد سؤال تبدیل می‌شد و همه می-گفتند این پی ام دی هیچ وقت حل نمی‌شود و موضوعی نیست که بشود حل کرد. یعنی آژانس بین المللی تقریباً همه دنیا و دیگر شش کشور نیست. در شورای حکام سی و چند کشور هستند. آژانس بین المللی گفته من راجع به گذشتة هسته‌ای ایران بحثی ندارم و بحث من برای ایران راجع به آینده است و گذشته بسته شده است.
چه کسی تصور می‌کرد این گونه شود؟ کار خیلی بزرگی انجام شده ولی برخی فکر می‌کنند بحث جناحی است و اگر بگویند این کار کوچک یا بزرگ است یک جناح بزرگ و جناح دیگر کوچک می‌شود و مثلاً یک دولت بالا و دولت دیگر پایین می‌رود. اصلاً این بحث، بحث جناح و دولت نیست بلکه بحث یک ملت و کشور است.
ما را در حصر و محاصره قرار داده بودند. نه تنها از لحاظ اقتصادی؛ ما الان در برجام می‌گوییم تحریم ها برداشته شده است ولی این نبود، بلکه بالاتر از آن این بود که ما در محاصرة سیاسی، فرهنگی و امنیتی بودیم و این حصر را شکستیم.
و سایة جنگ بالای سر کشور ما بود. در اصل مذاکرة ما همه این چیزها فرعی است، سایة جنگ را از کشور برداشتیم؛ کشوری که هر لحظه ممکن بود دچار حمله نظامی شود و می‌توانستند به قطعنامه سازمان ملل استناد کنند، یعنی قطعنامه 1929 کاملاً راه را برای عملیات نظامی باز گذاشته بود و احتیاجی به قطعنامه نبود و می‌توانستند به ما حمله نظامی کنند.
محاصره که تصریح این قطعنامه است که می‌توانستند ما را محاصره کنند. دریاها، هوا و از همه جا محاصره کنند و این تصریح قطعنامه است و
می‌توانستند از داخل آن جنگ هم در بیاورند. سایة شوم جنگ برداشته شد.
این حرف رئیس جمهور فرانسه که در جلسة خصوصی مفصل برای من توضیح داد که گفت اینکه به شما حمله نظامی کنیم قطعی بود و اتفاق کرده بودیم و تصمیم قاطع گرفته بودیم، روی زمان حمله بحث می‌کردیم. ما کشورهای شورای امنیت برای حمله به ایران تصمیم قاطع گرفته بودیم و تردیدی نداشتیم ولی نسبت به زمانش بحث می‌کردیم. در جلسة خصوصی ایشان مفصل توضیح داد. بعد در مصاحبة مطبوعاتی و در حضور همه خبرنگارها، آقای اولان این را گفت که قبل از مذاکرات اخیر تصمیم ما برای حمله نظامی به ایران قطعی بود. خیلی مهم است که برجام سایه شوم تهدید و جنگ را از سر این کشور برداشته است و یکی از خواص آن این بود که شرایط ما را برای تجارت و روابط با دنیا مساعد و مناسب کرد.
از یکی از بخش‌هایی که در برجام باید از آن استفاده و بهره برداری کنیم بحث بانک ها و ایجاد شعب بانک های خارجی در مناطق آزاد است. کار مناطق آزاد مقداری سهل تر است، در همه جای کشور هم می‌توانیم شعبات بانک های خارجی را داشته باشیم ولی در مناطق آزاد ساده تر و رفت و آمد و نقل و انتقال آسان تر است. این چیزی است که شما باید روی آن کار کنید تا بتوانیم چند شعبة بانک‌های مهم را آنجا بیاوریم و روابط ما را با دنیا تسهیل کند. الان با بانک‌های دنیا روابط کارگزاری داریم و از این نظر تقریباً مشکلی نداریم. برای باز شدن ال‌سی مشکلی نداریم اما در عین حال وقتی می‌خواهیم از بانک‌ها وام‌های بلند مدت بگیریم بعضی بانک‌ها با ما کار می‌کنند و برخی هنوز کمی می-ترسند. این یخ باید به تدریج آب شود. البته مسئله بانک‌های ما فقط مسئله برجام و هسته ای نیست، مسائل دیگری هم هست که الان فرصت این بحث نیست ولی مناطق آزاد می‌تواند این کار را انجام دهد و این شرایط را فراهم کند. آن پایلوتی که می‌گوییم یکی از آنها همین است.
یکی دیگر از مسائلی که می‌خواستم اشاره و تأکید کنم، اتصال و ایجاد زنجیره است. موردی گفته شد که سرمایه گذاری آمده در ارس برای کشت گلخانه‌ای سرمایه گذاری کرده و این خودش در روسیه و مسکو سردخانه و فروشگاه دارد. این زنجیره مهم است. ما در کشور زنجیره نداریم. یعنی جایی زراعت می‌شود و در جای دیگر واردات و صادرات است و اینها به هم مرتبط نیستند. ما باید این زنجیره را درست کنیم. زنجیره بسیار مهم است. یکی از کارهای پایلوتی که باید درست کنید این مسئله زنجیره‌ای است که آنجا به هر حال چیزی تولید شود، حال صنعتی، پوشاک، کشاورزی و چگونه صادر و متصل شود.
یکی از اشکالاتی که در صادرات داریم عدم اطمینان طرف به استمرار است. امروز صادر می‌کنیم و سال بعد می‌گوییم صادرات ممنوع است. چون در داخل مشکل پیدا می‌شود صادراتش را ممنوع می‌کنیم. یا آقای نعمت زاده یا حجتی در دولت می‌آورند و استدلال هم می‌کنند.
ما اگر می‌خواهیم صادرات داشته باشیم راهش استمرار است و این خیلی مهم است. الان در دنیا خودروسازی و هواپیما سازی است، مگر مثلاً بوئینگ یا ایر باس همه را خودش می سازد. قطعه در کشوری ساخته می‌شود و در آنجا اسمبل می‌شود و تبدیل به هواپیما می‌شود. راهش این است که ما باید در زنجیره دنیا برویم. مثلاً در زنجیره خودرو ما قطعه ساز بسیار قوی ای هستیم. حال آقای ترکان قبول ندارد که خودرو ساز خوبی هستیم و می‌گوید ما پیکان را می‌توانیم درست کنیم ولی اگر بر فرض در خودرو هم نتوانیم خیلی قوی عمل کنیم و با دنیا رقابت کنیم ولی در قطعه واقعاً می‌توانیم رقابت کنیم و به میدان بیاییم. مثلاً ما می‌خواهیم هواپیما درست کنیم. اشکالی ندارد که هواپیما درست کنیم که البته درست هم کرده‌ایم؛ هم جنگنده و هم مسافربری درست کرده‌ایم. کار کرده‌ایم و قدرت این کار را هم داریم ولی در هواپیما می-توانیم قطعه ساز شویم و ده درصد قطعات فلان هواپیمای معروف دنیا را بسازیم و تحویل دهیم. اشکال ما این است که در زنجیره نیستیم. اگر مناطق آزاد ما زنجیره‌ها را درست کنند و به وجود بیاورند تحول بزرگی در کشور صورت می‌گیرد و صادرات قوی و اشتغال فراوان می‌شود.
مثلاً الان در ساختمان مشکل داریم و نتوانسته‌ایم مشکل این بخش را حل کنیم. به نظر من راه حل های آن روشن است و نظری که داریم در مقام اجرا نتوانستیم موفق باشیم. هنوز هم بر اعتقاد روز اول دولت هستم که ما می‌توانیم در بخش مسکن تحول ایجاد کنیم. وقتی بخش مسکن رکود پیدا می‌کند به تبع آن زنجیره ها متوقف می‌شوند.
چندین داده وجود دارد، یکی از راه‌هایی که وجود دارد این است که ما بتوانیم در بخش ساختمان آنچه را که تولید می‌کنیم صادر کنیم و با دنیا ارتباط برقرار کنیم. اگر بتوانیم سنگ‌های ساختمانی، گچ، در و پنجره و هرچه در ساختمان مصرف دارد را به دنیا صادر کنیم و یا همین صنایعی را که امروز یکی دو مورد آن را افتتاح کردیم بتوانیم در بخش ساختمانی در صادرات قرار بگیریم و یا بتوانیم پروژه‌هایی را در کشورهای همسایه برنده شویم که اجرای بخش ساختمانی‌اش بر عهدة ما باشد، می‌توانیم در بخش ساختمان رو به جلو حرکت کنیم. به هر حال در بخش ساختمان ممکن است نیاز کشور ما کاهش پیدا کند یا به دلایلی رغبت کمتر شود. البته راه های بهتر از این هم وجود دارد.
من می‌خواهم بگویم در بخش صادرات کلیه صنایعی که ما داریم و به بخش ساختمان مربوط می‌شود اگر مناطق آزاد بتوانند در این زمینه تحولی را ایجاد کنند موفق خواهیم بود. چون الان فکر می‌کنم تقریباً بخشی نداشته باشیم که دچار رکود باشد. در بخش معدن در فصل های اول بود که آقای نعمت زاده می‌فرمود اشکالات زیر بنایی دارد که اگر از آن هم بگذریم در فصل های بعدی در معادن هم حرکت خوبی شروع شده ولی آن بخشی که الان مانده و باید ما حل کنیم بخش ساختمان است و این در کل رشد اقتصادی ما بسیار مهم است. در این زمینه هم مناطق آزاد ما باید کار و تلاش کنند.
نکتة آخر هم بحث محیط زیست است که هم در آب های جنوب مهم است. نکته ای که آقای ترکان گفتند اگر بخواهیم در خلیج چابهار همه صنعت مان را بیاوریم چه مشکلاتی برای دریا درست می‌شود. باید در دریای عمان فعالیت کنیم. این نکته محیط زیستی بسیار مهم است. اگر به مسئلة محیط زیست توجه نکنیم زندگی ما را ویران می‌کند. در قشم دو سال پیش که خدمت شما بودیم مناطقی از لحاظ محیط زیستی فوق العاده مهم است و شاید جنگل حرا کم نظیر است و شاید یکی دو جا در دنیا باشد که فوق العاده می‌باشد که این را باید مراقبت کنیم و اصلاً خود جزیره قشم هم همین طور.
گرچه من به جاده سازی خیلی تمایلی نشان ندادم و از اول هم به آقای مؤمنی گفتم که من خیلی موافق نیستم برای اینکه این جزیره کاملاً به بندر عباس وصل می‌شود و محله‌ای از بندر عباس می‌شود و دیگر جزیره‌ای به نام قشم وجود ندارد و ادامة بندر عباس می‌شود و همه مزایایی که الان وجود دارد از بین می‌رود. مخصوصاً محیط زیست را نابود می‌کند و از بین می‌رود.
محیط زیست برای زندگی ما خیلی مهم است، امروز خیلی خوشحال شدم که در صنایع چوب سرمایه گذاران گفتند که به ما زمین بدهید تا مسئله کاشت درخت و نهال را توسعه دهیم. مسئله زراعت چوب خیلی مهم است. ما فکر می‌کنیم که مثلاً اگر در زمینی برنج بکاریم خیلی درآمد دارد. اگر چوب جای برنج بیاید احتمالاً همان درآمد را در اختیار ما قرار می‌دهد. ما اگر واقعاً در این زمینه تلاش کنیم هم برای محیط زیست و هم اقتصاد ما مهم است و هم گردشگری ما را متحول می‌کند. چرا فقط پانزده اسفند را روز درختکاری می‌گذاریم و یک نهال غرس می‌کنیم و تا سال آینده این کار متوقف می‌شود. واقعاً باید این را متحول کنیم. حال در مناطق آزاد کسانی که در بخش محیط زیست کار می‌کنند فقط مسئله درخت نیست هزار مسئلة دیگر مثل پساب‌ها، فاضلاب و ده مسئله دیگر در بحث محیط زیستی داریم. باید به اینها هم برای کشور، آینده و توسعه پایدارمان اهمیت دهید. البته دوستان ما که در تحولات اقتصادی هستند همیشه از محیط زیست گله می‌کنند. در بعضی جاها هم محیط زیست باید همکاری کند و نباید سخت‌گیری کنند و باید با هم راه حل میانه و درستی را پیدا کنیم که هم توسعه داشته باشیم و توسعه ما هم با مسئله محیط زیست پایدار شود و بتوانیم ان شاء الله به نتیجه خوبی برسیم.
نکته آخر؛ امسال سال تولید ملی و اشتغال است. معیار و شاخص‌های امسال را بر همین مبنا قرار دهید. یعنی شش ماه دیگر به ما بگویید در تولید و اشتغال چه کار کردید. آقا فرمودند ما که نمی‌خواهیم بیاییم شعاری را تکرار کنیم. واقعاً می‌خواهیم که عمل کنیم. اینکه ایشان فرمودند: تولید ملی و اشتغال، برای ما اهمیت حیاتی دارد و باید این کار را اجرایی و عملیاتی کنیم، با جان و دل باید این کار را انجام دهیم.
بخشی از شاخص‌های ما هم بر همین مبنا بنیان‌گذاری می‌شود. خواهش می‌کنم کارهایی را که انجام دادید در صدا و سیما، مطبوعات و مجلس برای مردم توضیح دهید که دیگران بدانند. در مجموع کار خوبی در مناطق آزاد بحمدالله صورت گرفته است که این کارها را باید ادامه دهیم تا ان‌شاءالله شاهد تحولات مثبتی باشیم.
خیلی ممنون و متشکر. ان شاء الله مؤید و موفق باشید. سال بسیار خوبی برای شما و خانواده‌های محترمتان و همه ملت ایران باشد.
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته