عدم استفاده از تجربیات دنیا، کفران نعمت / عملکرد بهتر بخش خصوصی در اقتصاد نسبت به دولت / عدم تأثیر 85 میلیارد دلاری درآمد نفتی در حل مشکلات کشور / ضرورت استفاده صحیح از درآمدهای ارزی / اشتغال خالص صفر با وجود درآمد ارزی بالا در سال های گذشته / آماده ساختن فضا برای بنگاههای غیردولتی / اعتماد و امید ملت، سرمایه دولت / اهمیت حفظ اعتماد و امید مردم / عدم افتخار به تحریم ها / هزینه‌های تحریم برای کشور / تحقق وعده دولت درخصوص رفع تحریم‌ها / سوءاستفاده ها از فضای تحریم / مشخص نبودن سرنوشت پول های دزدیده شده / خواست مردم برای شفافیت پرونده اختلاس سه هزار میلیاردی، نه اعدام / ناراحتی منفعت برندگان از تحریم از رفع آن / نواهای جدید دلواپسان پس از رفع تحریم ها / عدم ناراحتی دلواپسان از رفتن پول کشور به جیب ایرلاین های همسایه / مهیابودن شرایط برای فعالیت بخش‌های غیردولتی / ضرورت همفکری و نقد برای رفع مشکلات / مطلوب نبودن آمار اشتغال / افزایش سالیانه 600 هزار شغل خالص / ضرورت جذب سرمایه داخلی وخارجی برای ایجاد اشتغال / امکانات و مزیت‌های یزد برای توسعه / مشکل آب در مناطق کویری / انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به یزد / ضرورت بهره وری از آب / طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد (ص) و آله الطاهرین و صحبه المنتجبین
بسیار خوشحالم که امروز میهمان مردم خونگرم و دلاور یزد هستم همانطور که گفتند شهر یزد، شهر قناعت است و قناعت و قنوت آن را قبول داریم. همه اینها درست است. آنها مردمانی بودند که در طول تاریخ همواره سختکوش، فعال و هنرمندانه زندگی کردند. از همان قنات و کاریز گرفته تا بادگیرهای شهر و آنچه در معماری این شهر میبینیم نشان از همان تدبیر و عقلانیت و ابتکار مردم خوب این استان است.
دولت یازدهم قولهایی داده بود و هنوز هم برای مردم و کارآفرینان قولهایی دارد، اما در عین حال همواره تأکید کرده که باید بار اصلی اقتصاد کشور را مردم و کارآفرینان برعهده بگیرند. دولت همیشه معترف بوده که بنگاههای غیردولتی بهتر میتوانند در زمینههای اقتصادی فعالیت بکنند. این تجربه دنیاست. ما باید از تجربة جهانی استفاده کنیم. اگر تجربة جهانی پیش روی ما باشد و استفاده نکنیم کفران نعمت است. دیگران تجربه کردهاند و اندیشیدهاند، ما باید از علم و دانش و تجربه و هنرشان استفاده کنیم. همانطور که در دورانی آنها از ما استفاده کردند، یعنی در علم، دانش و هنر ما سرآمد بودیم. به 500 سال پیش برگردیم، شما ببینید جایگاه ایران کجا بوده و اروپاییها کجا بودند؟ آمریکاییها که جدیدالتأسیس هستند و تاریخ خیلی طولانی ندارند، کجا بودند؟ اینجا سرمشق بوده و آنها از تجربة ما استفاده کردند و البته خودشان هم فعالیت کردند و تجربیات جدیدی در کنار تجربة ما به وجود آوردند و کشورهای خودشان را در مسیر پیشرفت قرار دادند.
ما باید کشور و ملتمان را به جایگاهی برسانیم که از لحاظ زندگی و رفاه و رشد و توسعه به جایگاهی که شایستة این کشور و ملت است برسد. قول ما این بود که کشور و بازار این کشور را از لحاظ اقتصادی آرامش ببخشیم. قبلاً فکر میشد اگر درآمد نفتی ما زیاد بشود همه مشکلات ما حل میشود. زمانی کلید همة مشکلات را درآمدهای ارزی میدانستند و میگفتند ما باید درآمد ارزی داشته باشیم. اگر درآمد ارزی پیدا کردیم همه مشکلات با دلار و پول حل میشود. لااقل در دورانی درآمد نفتی ما بسیار خوب بود و در عرض چند سال از 25 میلیارد دلار که برای واردات استفاده میکردیم به 85 میلیارد دلار رسید؛ یعنی وفور دلار در کشور بود و واردات دولت وقت هم مرتب اضافه شد. در مقطعی ما 85 میلیارد دلار واردات داشتیم؛ یعنی از 25 میلیارد دلار به 85 میلیارد دلار حدود 5/3 برابر رشد واردات داشتیم، اما رشد اقتصاد و تولید خالص داخلیمان تقریباً 5/1 برابر بود.
این نشان داد که درست مصرف کردن درآمد اهمیت دارد. ما چگونه از این درآمد استفاده کنیم؟ والا ممکن است درآمدهای ارزی ما بالا برود و در عین حال اشتغال خالص ما هم خیلی تکان نخورد. شما در سالهای 85 و 86 هم تا سالهای 90 و 91 را ببینید که درآمدهای ارزی ما چقدر بوده و اشتغال خالص ما چقدر بوده است؟ اشتغال خالص ما تقریباً نزدیک صفر بوده است. حالا سالی دوازده هزار اشتغال خالص داشتهایم که دوازده هزار برای اشتغال خالص یک کشور چیزی نیست. پس نشان میدهد که مشکلات تنها با درآمد حل نمی‌شود، تنها با دلار حل نمی‌شود. ما باید همه توان خودمان را برای تولید داخلی به کار بگیریم و در تعامل با دنیا هم باید درست تعامل بکنیم. واردات کالا و تجارت یک طرفه یعنی از این طرف ما به آنها نفت بدهیم و از آن طرف کالای ساخته شده تحویل بگیریم. این مشکلی را حل نمیکند. نه اشتغال را حل میکند و نه رونق داخلی را درست میکند و نه ما میتوانیم از ابتکار و فکر داخلی بهرهبرداری کنیم. فقط برای دیگران بازار کار درست کردهایم.
اگر ما بتوانیم در زمینة اقتصاد میدان را برای بنگاههای غیردولتی آماده کنیم و دولت به وظایف خودش عمل کند- کارآفرینان ما هم شرایط مناسب ببینند و برای کشور و نسل آینده این کشور و برای جوانان خودشان وارد عمل بشوند، میتوانیم ظرف چند سال به نقطة مطلوب برسیم و این شدنی است. با توجه به استعداد، تلاش و غیرت ایرانی و عشق ایرانیها به وطنشان و اعتمادی که امروز بین مردم و دولت به وجود آمده است. امروز سرمایة دولت اعتماد و امید است؛ یعنی مردم به دولت اعتماد دارند و این بالاترین سرمایه ماست.
البته باید از این سرمایه و امیدی که مردم به آینده دارند خیلی مراقبت و حفاظت کنیم که کاسته نشود. همه آمارهای ما نشان میدهد که مردم به آینده امیدوار هستند. آخرین آمار بانک مرکزی هم که در اواخر بهمن دیدم هم امید یکسال آینده و هم امید پنج سال آینده مردم را نشان میدهد. این خیلی مهم است و سرمایة خیلی بزرگی است. مردمی که به آینده امیدوار هستند، مردمی که به نظامشان و دولتشان اعتماد میکنند، این برای ما بالاترین سرمایه است و ما باید از این سرمایه حداکثر استفاده را بکنیم.
یک مشکل بزرگ وجود داشت و آن تحریم بود که بر ما تحمیل کرده بودند. چیز تحمیلی که افتخار ندارد، هرچه باشد تحمیل افتخار ندارد، تحریم را بر ما تحمیل کرده بودند و وقتی چیزی بر ملتی آن هم مانند تحریم تحمیل میشود، یعنی مردم اگر میخواهند کالا یا مواد اولیه و تجهیزاتی وارد کنند باید با قیمت بالاتر وارد کنند و اگر هم میخواهند چیزی را صادر کنند با صدها مشکل روبرو هستند و نمیتوانند رقابت کنند. وقتی ما میگوییم صادرات باید توان ما به گونهای باشد که بتوانیم با دیگران رقابت کنیم. کشورهای دیگر که بیکار ننشستهاند. آنها هم میخواهند صادرات کنند. اگر بازاری در منطقه وجود دارد برای اینکه کالایی وارد شود رقبای متعددی وجود دارند.
یکی از قولهایی که دولت به مردم داده بود این بود که همه تلاش خود را به کار میگیرد تا اینکه تحریم را بشکند و دروازهها را برای حرکت اقتصادی باز کند. این کار، کار بسیار سخت و مشکلی بود. چون عدهای نمیخواستند؛ هم برخی از کشورها نمیخواستند و هم برخی از افرادی که سود میبردند نمیخواستند. شما دیدید که از فضای تحریم یک نفر توانست دو میلیارد و ششصد یا هفتصد میلیون دلار پول نفت و غیرنفت به جیب بزند؛ که همة این پول فقط پول نفت نبود و پولی هم به او داده بودند به جیب بزند. البته حالا میگویند به اعدام محکوم شده است؛ «ثم ماذا»؟ این پول کجا رفت؟ اعدام که مشکلی را حل نمیکند. سئوال مردم این است که این دو میلیارد و هفتصد میلیون دلار کجا رفته است؟ چه کسانی حمایت کردند؟ چه کسانی توانستند این فضا را به وجود بیاورند که او بتواند این همه اموال در اختیار بگیرد.
خواست مردم این نیست که این فرد اعدام بشود یا نشود، حالا ما وارد حکم قضایی نمیشویم، خودشان میدانند، به هرحال دادگاه به حکمی میرسد ولی خواست مردم این نیست. خواست مردم این است که بفهمند چطوری و با اجازة چه کسی این فرد توانست نفت بفروشد؟ چرا به او اجازه دادند؟ این پول کجا رفت؟ میگویند این فرد زمین دارد. ما به زمین او کاری نداریم. مگر با آن پول زمین خریده است؟! آن پول کجا رفت؟ تا این مسئله روشن نشود فساد در کشور ما از بین نمیرود. اگر ما مفسدی را پیدا کردیم، باید ریشههایش را هم پیدا کنیم و بخشکانیم و بسوزانیم. نمی‌شود در جامعهای که فساد وجود دارد رونق و تولید درست کرد. نمی‌شود با دنیا رقابت کرد. باید با فساد مبارزه بشود؛ هرکسی و در هر سطحی که میخواهد باشد.
ما در شرایطی بودیم که میخواستیم تحریم را برداریم که بعضیها خوششان نمیآمد، سختشان بود که همه چیز شفاف بشود. بعضیها از این تحریم خیلی سود میبردند؛ به طور مستقیم یا غیرمستقیم. شما میدیدید که چگونه حرف میزدند. اما به کمک مردم و با هدایت مقام معظم رهبری توانستیم از این راه دشوار عبور کنیم. دوستان ما چه آن تیمی که مذاکره میکرد و چه دیگرانی که حمایت میکردند، بارها پیش من میآمدند و میگفتند دیگر ادامه ندهید نمی‌شود، نمیگذارند، ما رها کنیم و من با تأکید به آنها میگفتم شما جلو بروید، هم مردم پشت سر شما هستند و هم انشاءالله خداوند حامی شما و این راه است و ما موفق میشویم.
این تعهدی که دولت به مردم داده بود و عهدی که با مردم داشت که از همه توانش استفاده کند برای اینکه از حقوق مردم دفاع کند و راه را برای توسعه کشور باز کند، الحمدلله این قدم برداشته شد. حالا که تحریم برداشته شده دومرتبه نواهای خوشمزهای میشنویم میگویند تحریم برداشته شد، اما چرا آن یک شرکت با ما کار نمیکند؟! قرار ما این بود که دولتهای طرف مقابل ما - که آنها را برای کار با ایران منع میکردند - این منع را بردارند. حالا آن بنگاه اقتصادی با ما کار میکند، یا نمیکند ما باید جاذبه را برای او بالا ببریم که دنبال ما بدود و با التماس دنبال ما بیاید. میگوییم ما نشستهایم، چرا نمیآیند دست ما را ببوسند؟ شما به جایگاهی برسید که مردم افتخار کنند و بیایند دست شما را ببوسند، اینکه این همه ناز و بحث ندارد.
آنچه ما وظیفه داشتیم این بود که دولتی که مانع بود بانکی با ما کار بکند، این منع را بردارد، حالا آن بانک یا بنگاه اقتصادی با ما کار می کند یا نمیکند و بعد اینکه مگر همه چیز روز اول درست می شود؟ حالا منع برداشته شده است، قدم به قدم جلو میرویم. آن موقعی که مردم ما از ایر لاینهای همسایگان ما بلیط میخریدند و این طرف و آن طرف میرفتند هیچ کسی نمیگفت پول این مملکت بیرون میرود؛ اینکه سالی 4 تا 5 میلیارد دلار از پول این مردم برای سفرها و حمل مسافر و بار یا هر کار دیگری در جیب ایر لاینهای دیگر برود. حالا ما میگوییم بیاییم این صنعت هوایی را به عهده بگیریم و جایگاه را در منطقه بازستانیم و بتوانیم با ایر لاینهای اطراف رقابت کنیم؛ نه اینکه فقط ایرانیان با شرکتهای مسافربری ایرانی مسافرت کنند؛ حتی خارجیان هم مسافرت کنند بعد طور دیگری حرف زدن شروع میشود. البته به اعتقاد من اینها مهم نیست. به حول و قوة الهی و بدون شک از همه این مسائل عبور میکنیم. شما هیچ تردیدی نداشته باشید که ما از همه اینها رد میشویم و عبور میکنیم.
دولت به عهدی که به مردم داده است وفادار خواهد بود. اما امروز بیشتر نوبت شماست، نوبت کارآفرینان و بنگاههای اقتصادی غیردولتی است. بخش خصوصی، بخش تعاونی و بخش عمومی غیردولتی همه به صحنه بیایند، شرایط امروز شرایط آمادهای است. شما استقبال دولتهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی را ببینید؛ چه دولتها و بخش بزرگی از بنگاههای اقتصادی و شرکتها. بهترین راه برای جذب سرمایه خارجی داشتن شرکتهای ایرانی است که هرچه بیشتر این شرکتها بتوانند شرایط را مهیا و جاذبه را بیشتر کنند که یک شرکت خارجی را دعوت کنند.
البته نمیخواهم بگویم که ما نقص و عیب و مشکل نداریم، اصلاً این جلسات برای همین است که دور هم جمع بشویم و شما هم ما را نقد و انتقاد کنید و بگویید چرا کار شما این طور است. ما بینقص نیستیم، دستگاههای اقتصادی و غیراقتصادی ما ممکن است عیب و نقص داشته باشند. ما باید با هم کار کنیم. بخش خصوصی ما ممکن است ایراد داشته باشد. بخش دولتی ما هم در کل ممکن است ایراد داشته باشد. ما باید همدیگر را نقد کنیم و راه را باز کنیم.
ما امروز اهداف خیلی مهمی پیش رو داریم. تردیدی نیست اگر همه دست به دست هم بدهیم و از این فرصت استفاده کنیم میتوانیم کشور را به نقطة مطلوب برسانیم و رونق اقتصادی به وجود بیاوریم و اشتغال درست کنیم. من صبح در سخنرانی گفتم که آمار اشتغال ما آمار مطلوبی نیست؛ حالا بیکاری 7/10 یا 8/10 درصد باشد، اصلاً 10 یا 9 درصد باشد بیکاری مخصوصاً برای نسل جوان ما رقم بالا میرود. باید بتوانیم دانشگاهیان و فارغالتحصیلان ما را در بازار کار جذب کنیم. اما در عین حال آمار به ما میگوید در شرایطی که هنوز ما تحریم بودیم - یعنی آماری که من صبح اعلام کردم به پاییز 94 نسبت به پاییز 92 مربوط میشد - میزان اشتغالی که پاییز 92 بوده است و اشتغالی که پاییز 94 داریم نزدیک به یک میلیون و دویست هزار شاغل ما اضافه شدهاند. اشتغال خالص ما تقریباً سالی حدود 600 هزار اضافه شده است. التبه این رقم کم است، ما اشتغال بالاتری را میخواهیم. ماهها و فصلها هم متفاوت است. البته من آمار پاییز را با پاییز میگویم، وقتی اشتغال خالص پاییز 94 را نسبت به اشتغال خالص پاییز 92، مقایسه میکنیم نشان میدهد که در شرایط تحریم هم این دولت توانسته است هم تورم را پایین بیاورد و هم آرامش بازار را حفظ کند، هم اینکه تقریباً ثباتی در بازار ارز به وجود بیاورد و فراز و نشیب آنچنانی به وجود نیاید و هم اینکه تا حدی اشتغال درست کند.
البته این اشتغال باید خیلی بیشتر از اینها باشد و رقم بیکاری ما باید پایین بیاید. امروز جوانهای بیکار زیاد داریم برای این کار چه راهی وجود دارد؟ جز اینکه با هم کار کنیم؟ جز اینکه بنگاههای اقتصادی ما فعال بشود؟ جز اینکه مشارکت کنیم و سرمایه را جذب کنیم؟ حالا سرمایه داخلی و سرمایه خارجی است و انشاءالله بتوانیم حرکتی را در این کشور به وجود بیاوریم.
در استان یزد امکانات بسیار زیادی وجود دارد و مزیت‌های خاصی وجود دارد. اینجا امنیت وجود دارد، راههای ارتباطی وجود دارد مکانی است که جاده خوب و راهآهن در اختیار است، امکان پرواز هر مقداری که بخواهیم توسعه بدهیم وجود دارد، معادن بسیار غنی در این استان وجود دارد، جاذبههای گردشگری بسیار خوبی دارد، خود شهر یزد و بافت شهر نیز جاذبة گردشگری دارد. منتها برای این کار باید سرمایهگذاری بشود و از این مزیتها استفاده و بهرهبرداری بشود.
البته یکی از مشکلاتی که ما در مناطق کویری داریم - که یزد هم جزو آنهاست، البته مناطق غیرکویری هم این مشکلات را دارد - مشکل آب است که الان مشکل محیط زیست و مشکل آب و بیکاری تقریباً عام هستند. ما در هر استانی که میرویم هم موضوع بیکاری وجود دارد که باید اشتغال را حل کنیم، هم موضوع کمبود آب وجود دارد و هم مشکل زیست محیطی وجود دارد. در یزد هم همین طور است. با اینکه اینجا نباید مشکلی باشد ولی اینجا هم مشکل محیط زیست وجود دارد، مشکل آب که به طور طبیعی وجود دارد و باید حل کنیم و مقداری آب از سرشاخه‌های کارون به اینجا بیاید. ما ناچار هستیم آب را به کشور وارد کنیم و از راههای مختلفی دنبال این کار رفتهایم و باید صرفهجویی کنیم، یعنی بهرهوری را بالا ببریم. این یک راه است که بتوانیم از چرخش آب استفاده کنیم؛ یعنی بتوانیم از فاضلاب برای برخی از مصارف کشاورزی و مخصوصاً صنعتی استفاده کنیم. پس باید بهرهوری را بالاتر ببریم، باید مقداری هم آب وارد کنیم. یک راه این ورود هم شیرین کردن آب در خلیج فارس و دریای عمان و انتقال آن به فلات مرکزی ایران است.
در این زمینه دولت و بانکها باید کمک کنند، بخش خصوصی باید کمک کند، همه باید وارد عمل بشوند. من خوشحالم که توانستهایم منابع را از این نظر تأمین کنیم و برای اینکه آب از دریای عمان و خلیج فارس به این استان منتقل بشود طراحی و اقدامات اولیه انجام گرفته است. از لحاظ منابع تأمین ما دچار مشکل بودیم که میبایست صندوق وارد عمل بشود که در همین جلسه اخیر دولت در تهران برای استان یزد این را تصویب کردیم و به صندوق هم گفتیم، در هئیت امنا هم تصویب میکنیم. 400 میلیون دلاری که صندوق باید کمک کند وارد عمل میشود و این تحول خوبی در این استان ایجاد میکند. البته آبی که از خلیج فارس و دریای عمان میخواهیم شیرین کنیم و انتقال بدهیم معلوم است که آب گرانی است، اما در عین حال در برخی از مصارف به صرفه ماست این آب در صنعت میتواند به صرفه باشد، حتی در گردشگری میتواند به صرفه باشد. حالا اگر نیاز باشد که برای آشامیدن مردم هم از این آب استفاده بشود، دولت سوبسید لازم را برای این کار پرداخت میکند و این تعهد را انجام میدهد.
بنابراین شرایط در این استان روز به روز مهیاتر میشود. شما امروز هم مزیت‌های استانی را دارید، هم تحریم برداشته شده است و راهها برای جذب سرمایه و مشارکت با شرکتهای خارجی باز شده است و میتوانید فناوری وارد کنید. یکی از مشکلاتی که دولت بایستی حل کند مسئله آب است، قدمهای لازم در این زمینه برداشته میشود تا انشاءالله بتوانیم شاهد یک رونق قابل قبول و اشتغال در کشور و ازجمله در استان یزد باشیم.
امیدوارم با مشارکت و کمک همدیگر و با همدلی همدیگر انشاءالله بتوانیم بر این مشکلات فائق بشویم و شرایط را برای یک تحرک خوب اقتصادی آماده کنیم.
والسلام علیکم و رحمة الله