انس، اساس وجود انسان/ روح ادیان آسمانی مخالف ادعای افراط‌گرایان/ اساس اسلام بر امت واحده جامعه بشری/ احتیاجات یاری‌گیرنده و یاری‌دهنده/ نیاز همه انسان‌ها به یاری در جامعه امروز/ دو شرط مدیر و مسئول/ قدرت مدیر برای حفاظت از سرمایه‌ها/ تأکید قرآن به سبقت‌جویی در کار خیر به جای بحث درباره اختلافات/ وحدت، اولین خیر در جامعه/ گسترش تخریب و دروغ در جامعه امروز/ قربانی کردن ارزش‌های جامعه برای اهداف بیهوده/ ثمرات مثبت سخاوت مادی و معنوی/ تأکید پیامبر بر منزلت والای انسان با نیکوکاری بیشتر/ صله رحم و عیادت مریض، یاری روحی/ توصیه‌های امام درخصوص نحوه عیادت از بیمار/ اشتغال جوانان، بزرگ‌ترین خیر در جامعه امروز/ انسجام ملی، بهترین خیر جمعی برای جامعه/ وقف بخشی از وقت برای نوجوانان و جوانان/ تشویق مردم به ورزش و بهداشت، خیر جمعی/ جلوگیری از هدر رفتن آب، خیر جمعی/ تکیه بر مالیات به جای نفت در مخارج دولت/ افتخارات فراوان صنعت نفت/ نیاز صنعت نفت به سرمایه برای جلوگیری از اتلاف منابع/ نیاز به سرمایه برای جلوگیری از تخریب محیط زیست در توسعه میادین نفتی/ معنای گسترده خیر جمعی/ سیاست زدگی گفتمان جامعه/ ضرورت توسعه گفتمان اجتماعی/ اداره دانشگاه‌های بزرگ دنیا از طریق موقوفات/ وقف در حوزه‌های علمیه#/ ضرورت توجه به خوبی‌های غرب/ گسترش گفتمان سبقت در خیرات/
بسم الله الرحمن الرحیمن
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطیبین الطاهرین و صحبه المنتجبین
ولکل وجهه هو مولیها فستبقوا الخیرات
بسیار خوشحالم در ایامی که عطر حسینی به مشام ما می‌رسد به مناسبت نزدیک شدن به اربعین آن بزرگوار و همچنین عطر و یاد رسول گرامی اسلام، امام مجتبی (ع) و مولای ما علی بن موسی‌الرضا (ع) در جمعی دور هم گرد آمده‌ایم که از خیر و خیرات و خیر جمعی سخن می‌گوییم.
اساس وجود انسان از انس است. خود کلمه انسان از ریشه انس است و همه زندگی ما آن زمانی با نشاط و شادمانی توأم است که با همنوعان‌مان دارای انس، رأفت و مهربانی باشیم.
روح، ریشه و منشأ اسلام و همه ادیان آسمانی درست نقطه مقابل آن چیزی است که امروز افراطیون در جهان فریاد می‌زنند. افراط گر خود را می‌بیند. افراط گر جمع خود را می‌بیند. افراط گر گروه مقابل را کوچک می‌پندارد. افراط گر جز خود و یاران خود همه را نا حق می‌پندارد. در حالی که اساس اسلام این است: اما اخ لک فی الدین و اما نظیر لک فی الخلق؛ تمام جامعه بشری یک واحد است که یا برادران ما هستند یا همنوعان ما هستند. آیا می‌شود ما زندگی‌ای داشته باشیم که بدون رابطه انسانی و مهربانی با دیگران و عفو و گذشت و یاری و کمک دیگران مفهومی برای انس باشد؟ هر کجا که انس نیست انسان هم نیست. چون انسان از انس است و اگر ما می‌خواهیم در کنار هم باشیم باید یکدیگر را یاری کنیم.
شاید به ذهن ما بیاید که یاری گیرنده محتاج است. بالعکس یاری دهنده بیشتر محتاج است. احتیاج یاری گیرنده عمدتاً مادی است و احتیاج یاری دهنده عمدتاً روحی و معنوی است. وقتی که شما به یک انسان گرفتار کمک می‌کنید، آن روز که شما با هدیه مالی یک زندانی را از بند رها می‌کنید، آن روز که به یاری یک معلول می‌شتابید و آن روز که دل زن سرپرست خانواده را خوشحال می‌کنید خود را راضی کرده‌اید، قبل از آنکه طرف مقابل را راضی کرده باشید.
ما به کمک نیازمندیم نه اینکه به دریافت کمک نیازمندیم، که البته همه ما به نوعی به کمک دیگران نیازمند هستیم. حداقل در جامعه امروز هیچ انسانی بدون یاری دیگران نمی‌تواند کمک کند نه اینکه آن روز که مریض می‌شود به پزشک نیاز دارد. نه اینکه آن روز که می‌خواهد فرزند خود را به مدرسه بفرستد به مدرسه و معلم احتیاج دارد، بلکه حتی از صبحگاهان در تمام نیازمندی‌های زندگی‌مان از آنچه به عنوان صبحانه صرف می‌شود تا وسیله نقلیه‌ای که ما را به محل کار می‌برد و هدایت می‌کند، تا جایی که فعالیت می‌کنیم، تا آنچه نیاز داریم از مغازه‌ای می‌خریم و آنچه مغازه
می‌خواهد از تولیدکننده می‌خرد، در تمام زندگی به دیگران احتیاج هست.
همه زندگی ما آن است که همدیگر را یاری کنیم و سرمایه‌های جامعه را حفاظت کنیم. هرکس می‌خواهد در این جامعه مسئولیتی را بر عهده گیرد یادش باشد که انی حفیظ علیم . اساساً برای مدیر و مسئول در هر سطحی دو شرط نیاز است: اولاً باید قدرت آن را داشته باشد که از سرمایه‌ها به خوبی حفاظت کند. نکند چند صباحی در گوشه‌ای مسئولیت کشور عظیمی مثل ایران را بر عهده داشته باشیم اما از سرمایه‌های مادی و معنوی این کشور حراست نکنیم.
مقصودم تنها نفت وگاز و معادن و اینها نیست. باید از رابطه سالم یک جامعه و از دوستی اعضای یک جامعه حفاظت کنیم، در میان مردم شکاف به وجود نیاوریم، بر سر مسائلی که برای جامعه ما خیلی مفید و مهم نیست وقت خود را تلف نکنیم.
آنچه قرآن به ما می‌گوید: ولکل وجهة هو مولیها فاستبقوا الخیرات؛ یکی به سمت کعبه می‌ایستد و آن دیگری به سمت بیت‌المقدس، سوم و چهارمی نیز مسیر دیگری را پیش چشم و روی خود قرار می‌دهد. قرآن می‌گوید برای اینها با هم بحث نکنید. و لکل وجهة، هر قومی برای خود مقدسات، جایگاه، قبله و جهتی دارد. بر سر این مسائل که کعبه بهتر است یا بیت‌المقدس بحث نکنید. بحث نکنید که قبله ما بهتر است یا قبله مسیحیان و یهودیان. فستبقوا الخیرات؛ آن چیزی که مهم است در کار خیر از یکدیگر سبقت بجویید.
افتخار ما آن زمانی است که نسبت به ملت‌ها، اقوام و گروه‌های دیگر در خیر رسانی به جامعه و در خیر جمعی بر دیگران مقدم باشیم. اولین خیر در جامعه وحدت جامعه است. اولین خیر در جامعه احترام به همه مذاهب و ادیان است. اولین خیر در جامعه احترام به همه اقوام جامعه است. همان که روشن دل عزیز ما با صدای خوش خواند و گفت «بنی آدم اعضای یکدیگرند»؛ ما همه اعضای یک پیکر واحد هستیم. چرا این قدر شکاف و فاصله؟ چرا بر سر مسائلی که اهمیت ندارد ارزش‌های مهم را زیر پا می‌گذاریم؟ برای کاری راستی را زیر پا می‌گذاریم و دروغ می‌گوییم. برای کاری به دیگران توهین می‌کنیم. برای کاری چهره‌ها را تخریب می‌کنیم. آن کار چیست؟ این آقا عزیز باشد یا نباشد. کاری کنیم که در نظر سنجی محبوبیت این فرد زیاد شود یا کم شود.
آنچه مهم است ارزش‌های مهم اخلاقی است. شما راستی را زیر پا گذاشته‌اید. اخلاق را زیر پا گذاشته‌اید. محبت دیگران را زیر پا گذاشته‌اید. وحدت جامعه را زیر پا گذاشته‌اید. برای چه هدفی؟ چه ارزشی دارد؟ چرا برای مسائل کوچک جامعه ارزش‌های بزرگ جامعه را قربانی می‌کنید؟ جامعه ما و ما به خیر جمعی نیاز داریم. باید همدیگر را یاری و کمک کنیم. این خیر تنها سخاوت مادی نیست که البته سخاوت مادی به جای خود هم بسیار ارزشمند است. گاهی سخاوت مادی زندگی یک انسان را نجات می‌دهد. گاهی سخاوت مادی باعث می‌شود فردی از بیماری نجات یابد. گاهی سخاوت مادی باعث می‌شود که طرف بتواند فرزند خود را به مدرسه بفرستد. سخاوت مادی در جای خودش بسیار مهم است. سخاوت مادی ساختمان پر برکت مدرسه و بیمارستان را می‌سازد. سخاوت مادی زندگی آن کسانی که نیازمندتر هستند را به سامان می‌رساند و غم و اندوه را از زندگی مردم می‌زداید؛ قدر کل امری ما یحسن . پیغمبر می‌گوید ارزش آدم‌ها به این است که تا چه حد نیکوکاری می‌کند. هر مقدار نیکوکاری یک انسان بیشتر است، خیر جمعی او بیشتر است و منزلت و جایگاه او باید برتر و بالاتر باشد.
گاهی اوقات باید در مسائل روحی به جامعه کمک کنیم. گاهی اوقات باید افراد را از لحاظ روحی یاری کنیم. گاهی صله رحم خیر جمعی است؛ سر زدن به پدر و مادر، اقوام، دوستان. انسان‌ها به محبت نیاز دارند. انسان‌ها به رابطه نیاز دارند. چرا آن همه در روایات و سبک زندگی اسلامی بر دیدن افراد، حق همسایه، حق همنشین و حق دوست تأکید شده است؟ چرا در روایات بر عیادت مریض تأکید شده است؟ امام (ره) می‌فرماید عیادت مریض جرو حقوق مریض است. یکی از حقوق مریض این است که دوستان و اقوامش به عیادتش بروند. اما در عیادت کوتاه‌ترین زمان را بگذارید، مگر آن که خود او از شما بخواهد که بمانید. چون گاهی اوقات بعضی‌ها به عیادت می‌روند و بیماری مضاعف درست می‌کنند. کسی که مریض است یا در بیمارستان و یا در خانه است. مهمانی برای عیادت می‌آید. حالا می‌خواهد ساعت‌ها حرف بزند، بعد هم لابد می‌خواهد شام بماند. گاهی اوقات عیادت کمک نیست. امام (ره) می‌فرماید: «حداقل زمان را برای عیادت بگذارید، مگر آن که طرف خودش اصرار داشته باشد بر اینکه شما بیشتر بمانید.» همه این ریزه کاری‌ها در احکام دینی و اخلاق دینی برای ما تبیین شده است. چرا؟ به دلیل اینکه ما به خیر جمعی در تمام ابعادمان نیازمند هستیم.
امروز در شرایط فعلی جامعه، من به عنوان یک خادم شما مردم عزیز به صراحت عرض می‌کنم، هیچ نیازی بالاتر از مسئله اشتغال جوانان نیست و هیچ خیری بالاتر از زمینه سازی برای اشتغال نسل جوان ما نیست، به ویژه آنهایی که مشکل جسمی دارند. من خیلی خوشحال شدم از خیری که شرکتی تولیدی تشکیل داده و همه کارگران و افرادش را از معلولین انتخاب کرده است. چه کار ارزشمند و بزرگی است که انسان چنین سرمایه‌گذاری کند. بهترین کار این است. اگر می‌خواهیم کمک کنیم بهترین کمک ایجاد شغل برای فردی است که مشکلات جسمی دارد. اگر بتوانیم برایش شغل درست کنیم. اگر بتوانیم زندگی او را سامان بدهیم تا بتواند ازدواج کند و صاحب مسکن بشود.
اساساً امروز بالاترین خیر جمعی ایجاد اشتغال برای جامعه ماست. امروز بهترین خیر جمعی انسجام ملی است که یک جامعه و یک ملت در کنار هم باشند. خیر جمعی تنها این نیست که نذر کنیم در ایامی به مردم غذا بدهیم که البته آن هم در سر جای خودش یک خیر جمعی است، خیر جمعی حتی به این است که شما به فردی که می‌بینید زندگی او در تزلزل است. در خانواده‌ای شکاف ایجاد می‌شود بین زن و مرد، اگر التیام به وجود آوردید و استحکام خانواده اثر کار شما بود، این کار خیر جمعی است.
اگر شما توانستید بخشی از وقت خود را وقف کنید. ما فکر می‌کنیم که وقف فقط این است که زمینی وقف شود، ساختمان و باغ و مزرعه وقف شود که البته همه آنها در جای خودش درست است. و همین موقوفات چقدر به جامعه و مردم کمک می‌کند، اما یکی از وقف‌ها هم وقف وقت است. مقداری از وقت خودمان، ساعات زندگی‌مان را وقف کنیم برای تربیت نوجوان‌ها و برای ورزش جوان‌ها. زمانی که جوان‌تر بودم صبح‌ها به کوه می‌رفتم، دو نفر بودند که همه را جمع می‌کردند و آنها را وادار به نرمش می‌کردند و در این کار هم وارد بودند؛ این هم خیر جمعی است. اگر زمانی مردم را به ورزش و نرمش و سلامت و بهداشت تشویق کنیم، خیر جمعی است. اگر ما سمنی تشکیل بدهیم و با آن سازمان مردم نهاد برای محیط زیست‌مان کمک کنیم، این خیر جمعی است. اگر دست به دست هم بدهیم لوله آبی را با خرج خودمان تعمیر کنیم، خیر جمعی است.
اخیراً وزارت نیرو گزارشی به من داد که کل لوله‌های آب شهرستان‌های بزرگ و کوچک کشور – من نوشته بودم که برای مقابله با کم آبی باید چه کار کرد؟ - کهنه است و بیش از 30 درصد آب در اثر کهنگی لوله‌ها تلف می‌شود. 30 درصد مقداری زیادی است. لوله‌ها مانده و کهنه شده است. نشتی دارد و 30 درصد آب را تلف می‌کند. اگر بتوانیم جلوی این کار را بگیریم خیر جمعی است.
ممکن است شما بگویید این کارها وظایف دولت است. من اصلاً وظایف دولت، وظایف ملت را قبول ندارم، چون همه ما یک مجموعه هستیم و همه باید دست به دست هم بدهیم. دولت هم اگر کاری می‌کند در سایه تلاش شماست.قبلاً مخارج دولت عمدتاً از نفت بود. در دولت یازدهم اتکا به نفت را خیلی کم کردیم، البته هنوز هم باید کمتر بشود. اتکای به نفت حدود 30 درصد شده است. هفتاد درصد دیگر عمدتاً به مالیات متکی است، یعنی مردم خودشان کشور را اداره می‌کنند. البته نفت هم انفال و سرمایه ملی است، ولی نفت فقط متعلق به ما نیست. متعلق به ما و نسل‌های آینده است. متعلق به همه است. اما مالیات به خودمان تعلق دارد که به دولت پرداخت می‌کنیم. همه ما باید دست به دست هم بدهیم. مشکلات این جامعه را که امروز اشتغال، آب و محیط زیست مهم‌ترین مسائل آن است، چگونه باید حل کنیم؟
ما دیروز برای افتتاح سه مرکز بزرگ تولید نفت رفتیم. جای افتخار است. بحمدالله در این سه سال تولید نفت را در غرب کارون 250 هزار بشکه افزایش دادیم. این افتخار صنعت نفت و کارکنان نفت ماست. حدود 45 تا 50 هزار بشکه در روز در این منطقه تولید می‌شد، الان 300 هزار بشکه در روز تولید می‌شود. کار عظیم و تلاش بزرگی شده است. هفت میلیارد دلار هم برای این کار سرمایه‌گذاری شده است. این کار، کار عظیمی است، اما بسیاری از این مراکز گازشان در حال سوختن است؛ یعنی همان طور که ما در حال تولید نفت هستیم هوا را هم آلوده می‌کنیم. این مشکل چگونه باید حل بشود؟
بخش دیگری که به سرمایه نیاز دارد و باید با سرعت بتوانیم به نتیجه برسانیم بخش LNG است که همه این گاز به آن بخش برود و به گاز شیرین و بقیه محصولات تبدیل بشود و برای پتروشیمی و گاز شهری استفاده شود. ما در اینجا سرمایه‌گذاری بزرگ انجام داده‌ایم، برای جوانان اشتغال درست کرده‌ایم، سرمایه مملکت را زیاد کرده‌ایم، توسعه کشور را اضافه کرده‌ایم، همزمان ممکن است در گوشه‌ای محیط زیست را هم تخریب کنیم.
یک سرمایه‌گذاری دوم می‌خواهد برای اینکه بتوانیم جلوی تخریب محیط زیست را بگیریم و این خیر جمعی است؛ یعنی آن کسی که کارخانه LNG را در آنجا می‌سازد و سرمایه‌گذاری می‌کند، سود هم می‌برد نوش جانش و حقش است، اما به محیط زیست هم خدمت می-کند. آن کسی که سرمایه مولد را به کار می‌گیرد برای خودش سود می‌برد اما برای اشتغال جامعه ما هم کار می‌کند. معلمی که به کلاس می‌رود حقوقش را دریافت می‌کند، اما مهم این است که به جامعه خدمت می-کند. نسل جوان ما را پرورش می‌دهد. مدیریت آینده را می‌سازد. متخصصین آینده این کشور را می‌سازد.
خیر جمعی معنای بسیار گسترده‌ای دارد. تنها کمک مالی نیست. ما باید انواع کمک‌ها را انجام بدهیم. گاهی اوقات ممکن است شما یک مقاله خوب بنویسید و یک برنامه خوب در فضای مجازی بگذارید، برای مردم نشاط درست کنید، به سلامت مردم کمک کنید، برای سهولت زندگی مردم کمک کنید. آن هم خیر جمعی است. یک هنرمند ممکن است بخشی از وقت خود را غروب یا سر شب برای آموزش جوان‌ها و نوجوان‌ها بگذارد و اوقات فراغت آنها را پر کند و آنها را با هنر آشنا کند، این هم خیر جمعی است. خیر جمعی معنای وسیعی دارد؛ فاستبقوا الخیرات.
گفتمان ما در جامعه خیلی سیاست زده شده است که اشکالی ندارد، گفتمان سیاسی هم لازم است، خوب است، اما مقداری هم گفتمان ما اجتماعی بشود، گفتمان ما خیر جمعی بشود، فاستبقوا الخیرات همین را به ما می‌گوید. می‌گوید این قدر سر مسائلی که برای جامعه شما خیلی مفید نیست، بحث نکنید.
البته افتخار ما این است که در راه امیرالمؤمنین، پیامبر اسلام و آن همه بزرگان هستیم، اما شما ببینید دانشگاه‌های اروپا و امریکا تا چه اندازه از طریق درآمد اوقاف آن دانشگاه‌ها اداره می‌شود. موقوفات دانشگاه هاروارد امریکا بیش از 33 میلیارد دلار است. مردم خیّر کارخانه، زمین، ساختمان و هرچه که دارند برای این دانشگاه وقف کرده‌اند. سالی 5/1 تا 2 میلیارد دلار از طریق درآمد این اوقاف به دانشگاه می‌رسد. این دانشگاه نصف مخارجش را از طریق مؤسسات خیریه و اوقاف تأمین می‌کند. ما هم باید این کار را بکنیم.دانشگاه‌های ما هم باید این کار را بکنند. 70 دانشگاه بزرگ امریکایی بخش بزرگی از مخارج خود را از طریق اوقاف به دست می‌آورند. افراد ثروتمندی هستند که تمام زندگی-شان را برای یک دانشگاه معتبر و برای یک مرکز آموزشی وقف کرده‌اند.
البته در کشور ما هم زیاد است. قبلاً در حوزه‌های علمیه این وقف‌ها بیشتر انجام می‌شد، برای امامزاده‌ها، مساجد، امام زاده‌ها، اما به هر حال عام است و در همه جا می‌توانیم وقف‌ها را انجام بدهیم. این نیست که فکر کنیم در دنیای غرب وقف، نذر و کمک نیست. این طور نیست. این همه خانواده‌هایی که در غرب یک فرزند را از بهزیستی به عنوان فرزند خوانده می‌آورند و واقعاً با او مثل یک فرزند رفتار می‌کنند. وقتی اسم غرب را می‌بریم فکر می‌کنیم با توجه به یک سری مفاسدی که در غرب وجود دارد، همه‌اش مفاسد است. این طور نیست. اگر تمام غرب مفاسد بود به این رشد علمی و اقتصادی نمی‌رسیدند. بله، گوشه‌هایی از غرب هم آلوده و فاسد است، اما ما خوبی‌ها را یاد بگیریم و بخش‌های مثبت را بگیریم. من بسیار خوشحالم که مسئولین محترم و وزارتخانه‌های مختلف مردم را تشویق می‌کنند و مردم دستگاه‌های دولتی را تشویق می‌کنند. هر دو در کنار هم برای کمک به جامعه‌مان، برادرانمان، خواهرانمان و فرزندانمان تلاش می‌کنند. امروز بحمدالله بهتر از دیروز این فضا را در جامعه شاهد هستیم.
خواهش من این است که بخشی از گفتمان ما، بخشی از حرف‌های ما و تشویق‌ها و تلاش‌های ما در جامعه در مسیر فاستبقوا الخیرات باشد. ما هم اجر آن را در دنیا و هم در آخرت خواهیم دید، ان‌شاءالله.
شاد و موفق و پیروز باشید.
والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته